Teka Krytyka vol. 2

    Notuko, czyli Natalia Brynchuk, to artystka z miasta Równe w Ukrainie, której twórczość łączy ukraińskie motywy ludowe z abstrakcją. Jej prace są głęboko zakorzenione w tradycji, a jednocześnie otwarte na współczesne światowe trendy. To sztuka dialogu między przeszłością a teraźniejszością, w której osobista historia artystki spotyka się z historią narodu.

    Notuko rozpoczęła swoją karierę w 2016 roku, czerpiąc inspiracje z lokalnego krajobrazu i obiektów codziennego użytku, takich jak hafty, zdobione naczynia czy detale architektoniczne. Te elementy nie są jedynie dekoracją – stają się podstawą jej wizji artystycznej. W jej pracach wyczuwalne są napięcia między osobistymi wspomnieniami a poszukiwaniem tożsamości
narodowej. Dorastanie w rodzinie, która podkreślała rosyjski intelektualizm, pozostawiło w Natalii poczucie wyobcowania. Jej sztuka to próba powrotu do ukraińskich korzeni i stworzenia pomostu między światem wspomnień a współczesnością.

 

    Miałam niepowtarzalną okazję odwiedzić pracownię Notuko i obserwować, jak powstają jej obrazy z cyklu, przygotowanego na wystawę The Ground w Los Angeles (il. 1-3). Proces twórczy, którego byłam świadkiem, to fascynujący spektakl – od pierwszych pociągnięć pędzla po finalne akcenty. Każdy ruch artystki wydawał się być spontaniczny, a jednocześnie przemyślany, jakby każda forma i kolor miały swoje miejsce w jej wizji. Obserwacja tego procesu pozwoliła mi głębiej zrozumieć jej twórczość i intencje, które stoją za jej dziełami.

 

    Po 2022 roku w twórczości Notuko nastąpiła wyraźna zmiana. Subtelne ornamenty ustąpiły miejsca plamom barwnym, nasyconym napięciem i emocjami. Intensywne kolory wyrażają strach, nadzieję i niepewność – uczucia, które odzwierciedlają trudną rzeczywistość życia w czasie wojny. Artystka przeszła od delikatnych tonów błękitu do bardziej odważnych kompozycji, które oddają chaos codzienności.

 

    Cykl, wspomniany przed chwilą, opowiada o codziennym życiu w Równem. To zbiorowy portret mieszkańców miasta, którzy w trudnych czasach zachowują swoją wyjątkowość i pokazują swoją siłę.

 

    W obrazach Notuko pojawiają się nie tylko sceny, ale i opowieści – jak ta o babciach sprzedających kwiaty koło sklepu Era, które z niezwykłą determinacją codziennie dbają o swoje drobne stragany, niezależnie od pogody (il. 4). Jest też historia mężczyzny handlującego dmuchanymi zabawkami, którego, jako była mieszkanka miasta Równe, pamiętam jeszcze z
dzieciństwa (il. 5). Siedzi niedaleko księgarni "Słowo" i sprzedaje te zabawki. Kupując od niego szklanego króliczka i konika polnego, artystka uchwyciła moment, który później znalazł swoje miejsce na jednym z jej obrazów. Symbolika tych scen jest wyraźna – to codzienne czynności i znajomości, które w obliczu chaosu wojny stają się dla artystki filarami, jej sanktuariami.

 

    Wyjątkowym bohaterem jest starszy mężczyzna na rowerze, ozdobionym odwróconą flagą Ukrainy, która staje się manifestem buntu. Każde jego okrzyki „Przegońcie wilki!” przypominają o sile ducha i potrzebie sprzeciwu wobec obecnych władz (il. 6).
 

    Jedną z inspiracji Notuko stał się również mężczyzna spotkany w schronie, który każdego dnia od wczesnego ranka sprząta teren w tym samym garniturze, niezależnie od pogody. Jego codzienne przywitanie – "Życzę zdrowia i chwała Ukrainie" – wybrzmiewa w obrazach artystki jako symbol niezłomności i nadziei (il. 7).

 

    Obserwowanie procesu twórczego Notuko to niezwykłe doświadczenie. Jak często mówią: "Proces jest ważniejszy od celu". W tym kontekście rozumiem to tak, że widzenie procesu znacznie pogłębia zrozumienie gotowego obrazu. Patrząc na proces, widzę, jaki był grunt, widzę, jakie kolory wykorzystywała artystka początkowo, widzę, jaką kolorystykę ma finalne malowidło. Każde pociągnięcie pędzla, każdy nieoczekiwany niuans tworzy opowieść. Artystka odrzuca perfekcjonizm – jej kompozycje są swobodne, pełne emocjonalnej głębi i szczerości.

 

    Podczas naszej rozmowy Notuko ujawnia, że jej sztuka to akt miłości do ludzi i miejsc. Jej obrazy zachęcają do odkrywania piękna w codzienności, w drobnych gestach i detalach, które często umykają w chaosie życia. Dzieła artystki zainspirowały mnie do spojrzenia na miasto, w którym mieszkałam 14 lat, oraz na jego mieszkańców w zupełnie inny sposób: widzieć radość i sens w każdym szczególe, gdzie na pierwszy rzut oka ich nie ma.

 

    Twórczość Notuko to głos kobiety, która w chaosie świata odnajduje spokój w codziennych chwilach. Jej obrazy są zarówno hołdem dla ukraińskiej kultury, jak i uniwersalną opowieścią o ludzkiej wytrwałości. W każdym pociągnięciu pędzla widzimy historię o miłości do miejsca, ludzi i tradycji – historię, która inspiruje i zmusza do refleksji.

Ilona Lopatiuk